Zes vragen over Shell en belastingafdracht

1. Ontwijkt Shell in Nederland winstbelasting met allerlei “constructies”?

Nee. De politiek heeft er zelf voor gekozen om zogenoemde rente- en aandeelhouderskosten en liquidatieverliezen aftrekbaar te maken om ondernemen in het buitenland te stimuleren. Net zoals de politiek er zelf voor heeft gekozen om de hypotheekrente aftrekbaar te maken om eigen woningbezit te stimuleren. Is een Nederlander die zijn hypotheekrente aftrekt een belastingontwijker? Is het opvoeren van zo’n aftrekpost een constructie? Natuurlijk niet. Sterker nog, er is niet eens een keuze, de hypotheekrente komt op basis van de wet verplicht in aftrek. Als de politiek een debat wil voeren over de bestaande regels voor winstbelasting, dan is dat uiteraard prima. Maar dan wel graag zonder beschuldigingen aan het adres van bedrijven die netjes de bestaande regels toepassen.

2. Zal best, maar hoe kan Shell dan géén winstbelasting betalen in Nederland?

Laten we 2019 als voorbeeld nemen. Los van NAM betaalde Shell in 2019 - na verrekening van verliezen uit het verleden – ongeveer 14 miljoen euro winstbelasting in Nederland.  Over het grootste deel van de activiteiten van Shell in Nederland was echter geen winstbelasting verschuldigd, omdat er na aftrek van kosten en eerder geleden verliezen, geen winst over bleef om belasting over te betalen.

In sommige jaren zijn er ook zogeheten liquidatieverliezen geweest. Onder strikte voorwaarden kunnen bedrijven met buitenlandse activiteiten hun liquidatieverliezen aftrekken van de operationele winst in Nederland. Dit is internationaal heel gebruikelijk. Landen als Duitsland, Italië, Spanje, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten – waar de hoofdkantoren van onze concurrenten staan – hebben vergelijkbare regels.

Een ander voorbeeld betreft de zogeheten aandeelhouderskosten. Denk daarbij aan kosten voor het opstellen van de geconsolideerde jaarrekening en de externe controle daarop, het duurzaamheidsverslag of het organiseren van de aandeelhoudersvergadering. Dit zijn reёle zakelijke kosten die op basis van internationale afspraken alleen in aftrek kunnen komen bij het hoofdkantoor. Ze zijn dus per definitie nergens anders aftrekbaar. Overigens gaat het verhoudingsgewijs om een beperkt bedrag in verhouding tot de zogeheten concerndiensten. Dit zijn centrale diensten die worden verleend vanuit Nederland en die in rekening worden gebracht aan de werkmaatschappijen die er gebruik van maken. Ze dragen bij aan de belastbare winst in Nederland. Denk bijvoorbeeld aan personeelsbeleid, communicatie en juridische dienstverlening.

Het belangrijkste verschil met andere landen is dat Nederland een relatief kleine markt is.Voor grote bedrijven met wereldwijde activiteiten, zoals Shell, kunnen aftrekbare kosten hier relatief groot zijn in verhouding tot operationele winsten. Politici hebben dit altijd geweten en geaccepteerd. Waarom? Omdat zij de hoofdkantoren van multinationals graag in Nederland zagen. Per saldo leveren multinationals een grote bijdrage aan de Nederlandse samenleving via banen, investeringen en andere belastingen. Het staat de politiek natuurlijk vrij de regels te veranderen om meer winstbelasting te heffen. Maar als alleen Nederland dit doet, wordt het ook minder aantrekkelijk voor de hoofdkantoren van multinationals. Het is aan de politiek om deze afweging te maken..

3. Het mag dan legaal zijn, maar hoe zit het met jullie belastingmoraal?

Shell betaalt winstbelasting naar de letter en de geest van de wet. Die wet bepaalt hoeveel winstbelasting wij betalen, een ander richtsnoer is er simpelweg niet. Alan McLean, hoofd fiscale zaken van Shell, zei eerder in de Tweede Kamer: “Als we iets anders zouden doen dan de wet volgen, zouden we illegaal handelen.” En dat kan niet de bedoeling zijn.

4. Is het handig om in een debat over de bijdrage van multinationals alleen over winstbelasting en alleen over Shell te praten?

Nee, het geeft een vertekend beeld als je alleen naar winstbelasting kijkt. Net als het een vertekend beeld geeft als je je alleen op Shell richt. Het gaat om het bredere plaatje en om alle bedrijven die in het buitenland zakendoen. Voormalig PvdA-Kamerlid Ed Groot vatte het in een column in Het Financieele Dagblad goed samen. Zijn belangrijkste punt: Hoofdkantoren van multinationals leveren veel op, maar je kunt die opbrengsten maar beperkt verwachten in de vorm van winstbelasting.

5. Wat heeft Nederland dan aan Shell?

Shell draagt bij via banen, investeringen en belastingen. Laten we 2019 als voorbeeld nemen:

• Banen. Shell heeft zo’n 10.000 werknemers en 3.500 mensen op tijdelijke contracten in Nederland. Op onze tankstations werken ook nog eens zo’n 2.500 mensen.
• Investeringen. In 2019 hebben we zo’n 3 miljard euro weggezet bij ongeveer 2.500 Nederlandse bedrijven.
• Belastingen. Via onze deelneming in NAM droegen we in 2019, direct of indirect via EBN, 1,4 miljard euro af aan Nederlandse overheden. Deze afdrachten gingen voor het overgrote deel naar de Rijksoverheid. Via NAM droegen we ongeveer 0,3 miljard euro aan winstbelasting (vpb) af. Zoals gezegd, betaalden we in 2019 buiten NAM nagenoeg geen winstbelasting (vpb). Los van NAM betaalde Shell in 2019 – na verrekening van verliezen uit het  verleden – ongeveer 14 miljoen euro winstbelasting in Nederland.

6. En hoe zit het met belasting in de rest van de wereld?

Shell betaalde en/of inde in 2019 wereldwijd 61 miljard dollar aan belastingen. Dit is inclusief 8 miljard dollar aan winstbelasting en 6 miljard dollar aan royalties. Daarnaast inden we 48 miljard dollar aan verbruiksbelastingen van onze klanten. Wereldwijd had Shell vorig jaar een effectieve belastingdruk van 35%. Ter vergelijking, Nederland heft 25% winstbelasting (vpb). Winsten die in het buitenland zijn belast, worden in Nederland niet nog een keer belast.