Emissieloos rijden
Als het aan het kabinet ligt, zullen alle nieuwe auto’s uiterlijk 2030 emissieloos zijn, dus op elektriciteit of waterstof rijden. Dan moet er voldoende infrastructuur zijn om elektriciteit te laden en waterstof te tanken. Wat betekent dit voor de komende jaren? Hoe ver is het eigenlijk met de ontwikkeling van auto’s en van de infrastructuur?
“De richting is duidelijk”, zegt Angie Boakes, manager e-mobility bij Shell. “Niet alleen Nederland, ook andere Europese landen willen het verkeer koolstofarm maken. In steden zal het vervoer veelal elektrisch zijn, daarbuiten lijkt rijden op waterstof een geschikte optie, vooral voor het zware vrachtverkeer.”
Op het ogenblik zijn ongeveer dertien op de duizend auto’s in Nederland plug-in hybride of volledig elektrisch. “De regering moet het gebruik van de elektrische auto voorlopig nog wel stimuleren, want die breekt niet vanzelf door”, zegt Jan Wouters, manager Green Mobility van AutomotiveNL (de clusterorganisatie van de Nederlandse automotive industrie).
“Het is belangrijk voor de doorbraak dat de gewone man of vrouw zich een elektrische auto kan veroorloven. Dat de elektrische auto qua totale kosten vergelijkbaar zal zijn met een benzine- of dieselauto en dat er voldoende modellen zijn om uit te kiezen.” Hij verwacht dat dit over zes à acht jaar het geval zal zijn. “Dit betekent overigens niet dat benzine- en dieselauto’s meteen uit het straatbeeld verdwijnen. In 2029 verkochte dieselauto’s zullen zeker tot 2040 blijven rijden.”
Stilstaan
Boakes: “Veel mensen aarzelen een elektrische auto te kopen vanwege de zogenoemde range anxiety (angst om stil te komen staan/red). Maar waarom? De meeste mensen leggen met hun auto dagelijks hooguit vijftig kilometer af, terwijl de actieradius 150 tot 250 kilometer is. De elektrische auto kan dus ruimschoots voorzien in de dagelijkse behoefte aan mobiliteit. Maar een verdere toename van de energiedichtheid van de accu’s helpt natuurlijk wel de range anxiety te verminderen. Die energiedichtheid neemt elk jaar gemiddeld met zes procent toe.”
Wouters constateert, dat de Europese auto-industrie afwachtend is. “Fabrikanten nemen hybride en puur elektrische modellen op in hun portfolio, omdat ze op die manier in 2021 kunnen voldoen aan de EU-norm voor een uitstoot van maximaal 95 gram CO2 per kilometer, gemiddeld gerekend over de modellen die ze produceren (gebaseerd op een gemiddeld gewicht van 1.372 kilogram). Zodra ze verwachten er echt geld mee te verdienen, stappen ze in. Van dat punt zijn we niet zo ver verwijderd.”
Oplaadservices
Shell voorziet momenteel bijna al zijn mobiele klanten bij tankstations van energie, maar dat gaat veranderen. Een elektrische auto is immers net zo goed thuis of op het werk op te laden. Vandaar dat Shell in oktober NewMotion heeft overgenomen, een jonge Nederlandse scale-up (een bedrijf dat vijf jaar na zijn start nog bestaat en een omzet heeft van een miljoen euro of meer/red). Het bedrijf is in Europa de op één na grootste aanbieder van laaddiensten en heeft inmiddels dertigduizend klanten voorzien van laadpalen.
Het bedrijf biedt ook roaming service aan; leaserijders hoeven niet hun elektriciteitsrekening tot hoofdbrekens toe uit te pluizen om de laadkosten bij hun werkgever te kunnen declareren, want dat gebeurt automatisch. Boakes: “Net als bij de euroShell Card krijg je de rekening nooit te zien. De elektronica achter de laadpaal rekent uit hoeveel kilowattuur er in je auto is gegaan, wanneer en tegen welke kosten, waarna de verrekening plaatsvindt achter de schermen.
En met de NewMotion laadpas kun je gebruik maken van vijftigduizend laadpalen in Europa, waarbij verrekening van de kosten eveneens automatisch plaatsvindt. Over enige tijd zullen laadpaal en laaddiensten waarschijnlijk zijn inbegrepen bij de aankoop van een elektrische auto. Dat zal de laatste reserves van mensen ten aanzien van elektrische auto’s waarschijnlijk wegnemen.”
Elektriciteitsprijs
Zeker zo interessant vindt Boakes, dat de laadpaaltechnologie de mogelijkheid biedt het opladen van de auto uit te stellen tot een tijdstip waarop de elektriciteitsvraag op het net relatief laag is en de elektriciteitsprijs navenant laag is.
“Het opladen kost vier tot vijf uur, zodat je hiermee niet altijd meteen hoeft te beginnen als je de auto thuis of bij je werk parkeert. Als de laadpaal via een soort simkaart met internet verbonden is en de auto net is ingeplugd, krijgt de laadpaal bijvoorbeeld eerst het sein om te wachten met laden en enkele uren later, wanneer de elektriciteitsprijs tot het gewenste niveau is gedaald, met laden te beginnen. Op die manier werk je ook mee aan het in balans houden van vraag en aanbod op het elektriciteitsnet. Voor jou is echter vooral belangrijk, dat de auto ’s ochtends opgeladen en wel klaar staat. Dat is altijd het geval.”
Als iemand de auto toch plotseling nodig heeft, is dat geen probleem. Boakes: “Als de accu altijd voor minimaal vijftig procent is opgeladen, kun je er nog een rit van vijftig tot honderd kilometer mee maken. En als je het opladen niet wilt uitstellen, kun je via de app op je telefoon de laadpaal opdracht geven meteen met opladen te beginnen. De keuze is aan jou.”
Met NewMotion erbij kan Shell nu overal oplaadservices aanbieden. “Het innovatieve bedrijf zal op armlengte van het grote concern opereren en groeien om killing with kindness te voorkomen”, zegt Boakes. Eerder al heeft Shell aangekondigd twintig tankstations in Nederland van snelladers te voorzien. Hiermee is een accu in ongeveer dertig minuten op te laden. Daarnaast heeft Shell een overeenkomst getekend met IONITY voor een netwerk van snelle oplaadpunten langs de Europese snelwegen.
Betrouwbaar
De waterstofauto is nog een zeldzaam verschijnsel op de weg, maar dat gaat veranderen. Bekende fabrikanten van waterstofauto’s zijn momenteel Toyota en Honda, beide Japans, Hyundai, Koreaans, en Mercedes-Benz (Daimler), Duits. “Waterstofauto’s sluiten qua technologie perfect aan bij elektrische auto's. Bij waterstofauto's zijn het geen accu's die de elektromotoren voeden voor de aandrijving, maar een brandstofcel”, zegt Adwin Martens, directeur van WaterstofNet, een organisatie die via publiek-private projecten de toepassing van waterstof in België en Nederland bevordert.
Zelf rijdt hij ook in een waterstofauto. “De waterstofauto’s zijn al door en door getest, waardoor ze heel betrouwbaar zijn. Met mijn auto heb ik zonder problemen al 65.000 kilometer gereden.” Hij legt uit dat een waterstofauto 'van de vijf' is: een volle tank bevat vijf kilo samengeperst waterstofgas onder een druk van zevenhonderd bar, goed voor een afstand van vijfhonderd kilometer. Het tanken duurt minder dan vijf minuten en kost vijftig euro. En de vanaf-prijs is ruim vijftigduizend euro.
“Om te concurreren met benzine, zal de prijs van waterstof moeten dalen tot vijf à zes euro per kilo”, aldus Martens. Hij verwacht dat het bereik binnen enkele jaren zal toenemen tot achthonderd à negenhonderd kilometer, vergelijkbaar met het bereik van een benzineauto.
Wouters: “Het voordeel van een brandstofcel met waterstof is, dat die als het koud is even goed functioneert als wanneer het warm is. Daarom maakt de Belgische supermarktketen Colruyt in zijn koelhallen gebruik van heftrucks die op waterstof rijden en uiteraard omdat ze alleen waterdamp uitstoten.”
Zowel Wouters als Martens wijzen erop, dat Azië vooroploopt met personenauto’s op waterstof, Europa hobbelt daar achteraan. “Van de Toyota Mirai komen jaarlijks momenteel zo’n drieduizend exemplaren van de band. Die zijn in eerste instantie bestemd voor de Japanse en Californische markt. Daarna blijven er een paar honderd over, waar liefhebbers in Europa om zullen moeten vechten. Waterstofauto’s zullen pas echt doorbreken als er enkele honderdduizenden per jaar van de productielijnen komen”, aldus Martens.
Kip of ei
Zolang er nog maar weinig waterstofauto’s zijn, loont het niet echt om waterstofgas bij tankstations aan te bieden. Maar zonder die stations zal niemand een waterstofauto aanschaffen. “Een kip-ei-kwestie dus”, stelt Martens. In Nederland zijn nu twee waterstofstations: één in Rotterdam en één in Helmond. In België is er één in Zaventem en binnenkort één bij een Colruyt-supermarkt in Halle.
Acht tankstations met waterstof zitten in de pijplijn, waarvan vier in Nederland *. Dat aantal zal waarschijnlijk groeien tot twintig à vijfentwintig in 2020. In Duitsland neemt Shell deel aan een joint venture die waterstof op vierhonderd plaatsen in het land wil aanbieden. Het goede nieuws is, dat er al wereldwijde protocollen zijn voor het tanken van waterstof, zodat iemand met een waterstofauto terechtkan bij elk waterstofstation.
Boakes: “Willen we het doel van Parijs halen en alle fossiele brandstoffen vervangen, dan moeten we tempo maken en niet voor één oplossing gaan, maar alle bruikbare oplossingen aangrijpen. Shell zal bij alle oplossingen een belangrijke rol spelen.”
Verdubbeling verkoop volledig elektrische auto’s
In 2018 zullen in Nederland naar schatting 15.000 volledig elektrische auto’s de showroom verlaten. Dat is bijna vier procent van het totaal aantal nieuwe auto’s. Dit komt neer op een verdubbeling vergeleken met 2017, toen ongeveer zevenduizend volledig elektrische auto’s zijn verkocht. Volgens RAI Vereniging komen steeds meer nieuwe modellen elektrische auto’s op de markt, die beter betaalbaar zijn en een groter bereik hebben.
Dat alles maakt de elektrische auto aantrekkelijk voor een steeds grotere groep autorijders. Het gaat vooral om zakelijke rijders: bijna negentig procent van de nieuw verkochte elektrische auto's in 2017 zijn zakelijk aangeschaft. Dat heeft vooral te maken met de lage bijtelling van vier procent, die duurt tot 2021. Voor de meeste particulieren is een elektrische auto nog steeds te duur. Particulieren zijn volgens RAI-voorzitter Steven van Eijck alleen met een aanschafsubsidie te verleiden tot de aankoop van zo’n auto. Van de nieuw verkochte auto’s in 2018 zal zo’n 75 procent op benzine rijden en zeventien procent op diesel.
Door het wegvallen van fiscaal voordeel is de verkoop van plug-in hybrides in 2017 met meer dan negentig procent teruggevallen. De verkoop van hybrides zonder stekker ontwikkelt zich normaal. In de eerste tien maanden van 2017 zijn hiervan bijna 15.000 verkocht.
* Inmiddels gaat het om drie stations, twee in de regio Amsterdam en één bij Shell Green Planet in Pesse, Drenthe.