Schoner op weg, maar hoe?

Het zijn vragen waar veel bedrijven mee worstelen. Want, waarin moeten ze investeren? In een elektrische vloot? In LNG of GTL (twee vormen van vloeibaar gemaakt aardgas), in waterstof? Of voldoen biobrand­stoffen? De in 2014 door de overheid gelanceerde Duurzame Brandstoffenvisie biedt geen eenduidig antwoord. Er zijn nu eenmaal verschillende technieken en uiteenlopende marktsegmenten. Met andere woorden: het is niet het één of het ander, het is en-en.

Personenauto’s en kleine bestelwagens kunnen relatief eenvoudig elektrisch worden aangedreven en emissieloos rijden. Emissieloos zwaar transport zal langer op zich zal laten wachten, hoewel de uitstoot wel sterk omlaag kan, met behulp van bijvoorbeeld biobrandstoffen, LNG of GTL.

Geen silver bullet

Shell bracht verschillende partijen onlangs bij elkaar om van gedachten te wisselen over de energie­transitie en de rol van mobiliteit. Het bedrijfsleven (klanten en partners van Shell), kennisinstellingen (TNO) en de overheid (projectleider van de Duurzame Brandstoffenvisie) gingen in gesprek in Shell Technology Centre Amsterdam. Eén ding werd duidelijk: kijkend naar transport en mobiliteit is er geen silver bullet.

Moderator was columnist, opiniemaker en onder­nemer Marianne Zwagerman: “De overheid heeft miljarden uitgegeven aan de ‘laadpalenmaffia’, aan zogenaamd schone auto’s, waarvan nu blijkt dat het geen effect heeft! Daarom blijf ik stug rijden in een SUV op diesel, met G-label.” Het vormde het begin van een boeiende discussie.

President-directeur Marjan van Loon van Shell Nederland trapte af met Shell’s visie op de energie­transitie. “Het effect van CO_² is een globaal probleem. We zien een wereld die meer en schonere energie nodig heeft. Wij zeiden jarenlang: kom met een globale CO_²-prijs. Dat is niet echt gelukt, met name door de verschillen in welvaart. Veel landen hebben wel andere prioriteiten dan CO_²-beperking. We zien nu dat de oplossingen lokaal of regionaal bepaald worden. Want landen hebben hun eigen industrieën en hun eigen infrastructuur en mobiliteit.”

Van Loon riep ook hier op tot versnelling. “In 2050 moet de CO_²-uitstoot in balans zijn met wat de natuur kan absorberen. Daar­voor moeten we met een factor drie, vier versnellen. Er moet echt iets gebeuren aan de versnipperde aanpak. Er moet regie komen, nu is het momentum.”

Om de klimaatdoelen te realiseren, pleit Shell samen met partners voor een klimaat­wet, voor een minister voor economie, klimaat en energie en voor een onafhanke­lijke klimaatautoriteit. Ook zou er een nationale investeringsbank moeten komen die investeringen in verdere innovatie en grote energie­projecten mogelijk maakt.

Versnipperd beleid

Over de onhoudbaarheid van het huidige, versnipperde beleid is consensus onder de partijen. Een vervoerder: “Heb je net geïnvesteerd in LNG-voertuigen, mag je ineens in sommige delen van een stad alleen nog met een elektrisch voertuig laden en lossen. Verschillende gemeenten hebben namelijk ook weer hun eigen beleid.”

“Net zoals de verschillende landen om ons heen”, stelde de duurzaamheidspecialist van een internatio­naal transportbedrijf: “Er bestaat veel onduidelijkheid over de accijns op bijvoorbeeld LNG. Veel landen gebruiken accijns op brandstoffen om begrotingen te dichten. Wat gaat de Nederlandse overheid doen op dit vlak? We weten het niet. België heeft aangegeven geen accijns te zullen heffen op LNG. Maar op het moment dat LNG een grotere hap uit de inkomsten uit dieselaccijns neemt, gaat dit ongetwijfeld veranderen.”

Het leidt ertoe dat bedrijven huiverig zijn om over te stappen op LNG. Ook het gebrek aan LNG-tankstations in Europa zorgt voor terughoudendheid. Nederland is aardig gedekt, maar dat geldt niet voor alle landen in Europa. En dus kwam de vraag aan Shell waarom het bedrijf geen volledig LNG-netwerk bouwt in Europa. Marjan van Loon: “Hiervoor moeten we afspraken maken met onze klanten en partners. Wij hebben ook een bepaalde zekerheid nodig. In de Verenigde Staten en Canada zijn we bijvoorbeeld te vroeg geweest met de aanleg van zo’n netwerk.”

Richard Smokers van TNO heeft hiervoor wel een oplossing. “Bouw samen met alle betrokkenen een rendabele businesscase voor bijvoorbeeld twintig jaar. Hierna schrijf je alles af en bouw je het netwerk weer af. Iedereen blij en het zit de langetermijnvisie en toekomstige innovaties niet in de weg.”

Transitiebrandstoffen

Smokers ziet gasproducten als LNG en CNG (Compressed Natural Gas, ofwel: aardgas onder druk) als interessante transitiebrandstoffen voor zwaar transport, maar benadrukt dat wedden op één paard onverstandig is. “Je blijft bij duurzaamheid immers concurreren tegen iets dat ook verandert en ontwikkelt. Neem LPG. Dat was jaren geleden heel voordelig. Een restproduct uit de raffinage en schoner qua uitstoot dan benzine. Totdat er een katalysator kwam waardoor benzineauto’s weer schoner werden dan LPG-voertuigen.”

Verandering in mobiliteit is een complex vraagstuk, zoveel werd wel duidelijk. Verschillende markten, een verschillende vraag en een verschillend aanbod. De ideale voedingsbodem voor een kip-ei-discussie. De rol van het Rijk? “Normeren, reguleren en stimuleren”, aldus Pieter Wouters, programmaleider van de Duurzame Brandstoffenvisie. Dat laatste kan bijvoorbeeld via fiscaal beleid. “Dat is enorm krachtig in Nederland, maar uiteindelijk gaat het altijd ten koste van het eigen succes. Fiscaal beleid is dus belangrijk bij de start van een nieuwe techniek of innovatie, maar daarna moet het ook weer snel afgebouwd worden.”

Wouters gaf aan dat de overheid graag concrete afspraken maakt met de koplopers in het bedrijfsleven. Geheel in lijn met de gedachte van Shell. “Samen­werking is op dit vlak essentieel en onvermijdelijk”, zei Marjan van Loon. “Hierbij is het belangrijk we de ogen houden op waar we naartoe moeten en niet te kritisch zijn op wat er nu allemaal gebeurt. Shell gaat in ieder geval mee, uiteindelijk zal er een ander energiebedrijf staan.”

Tankstation van de toekomst

Shell kijkt naar een breed scala van brandstoffen voor zijn tankstations. Komen er straks laadpalen op alle stations? “Als dit echt groot wordt? Ja, absoluut”, stelde Machteld de Haan, General Manager Retail in de Benelux en Frankrijk. Dat er veel belangstelling is voor elektrisch rijden werd volgens haar ook wel duidelijk bij de voorinschrijving van het goedkopere Tesla-model; de voorverkoop was een enorm succes. “Je zou kunnen concluderen dat dit voor ons als Shell erg bedreigend is, maar we zien het echt als een kans. We willen meer schonere brandstoffen en relevant blijven voor alle klanten. Daarnaast werken we aan een lagere CO_²-footprint van onze stations, door zonnepanelen te installeren en slimmer om te gaan met ons afval.”