Wat doen we in de zomer van 2021

Paralympisch zwemster

Liesette Bruinsma

Natuurlijk was er teleurstelling bij Liesette Bruinsma. Maar het besluit voor het uitstellen van de Spelen van Tokio lag in de lijn der verwachting. Al snel zette Bruinsma de bekende topportknop om. Het past bij haar. “Ik ben blind, niet sinds mijn geboorte, maar langzaamaan geworden. Ik heb in mijn leven geleerd om, ondanks mijn ­beperkingen, altijd in mogelijkheden te denken. Dus ook toen de coronacrisis uitbrak en mijn trainingsbad in Amersfoort tijdelijk dicht ging. Dan ga je op zoek naar wat wel kan.”

“Mijn studie psychologie krijgt de komende periode bijvoorbeeld een flinke impuls. Maar je kunt ook keihard doortrainen, als je maar creatief bent. Een collega van mijn zus heeft een jacuzzi in de tuin. Op een bepaalde stand geeft het water in het bad weerstand. Dus kun je tegen de stroom in zwemmen. Ik heb zes weken lang in een jacuzzi getraind. Ook heb ik een hometrainer aangeschaft en veel gefietst. Daardoor is de spierkracht in mijn benen flink toegenomen. En toen het zwembad weer openging, heb ik er maximaal gebruik van gemaakt.”

“Ik zorg dat ik klaar ben voor volgend jaar zomer, als de Spelen van Tokio doorgaan. Het worden trouwens nog steeds de spelen van 2020, maar dan in 2021 gehouden. Anders moeten ze al die handdoeken, posters, brillen en andere merchandise weer opnieuw maken. Dat zou zonde zijn. Het zal nog niet precies zijn zoals we gewend zijn van grote sportevenementen. We moeten meer afstand van elkaar houden, een baan ertussen vrijlaten. En er is geen publiek, of minder. Maar dat weerhoudt me er niet van het maximale te geven: het zwembad blijft 50 meter, met of zonder publiek. Ik heb me langer dan ooit kunnen voorbereiden op deze spelen. Ik ben gegroeid, als sporter, als mens. Dus als het goed is, werpt het zijn vruchten af. Aan mijn voorbereiding heeft het in ieder geval niet gelegen.”

Tulpenbollen teler

Simon Pennings

Toen toeristen zijn land zo ongeveer platliepen en te dicht bij zijn medewerkers kwamen, was de maat vol voor Simon Pennings. “Mensen doen kennelijk alles voor een selfie met een tulpenveld op de achtergrond. Ik heb dranghekken moeten neerzetten en afzetlinten gespannen en uiteindelijk heb ik enkele velden moeten ‘koppen’. Zonde, maar het kon niet anders. Ik had ze liever langer laten staan. Het heeft zelfs het nieuws nog gehaald.”

“Ik ben een positief ingesteld mens, altijd gebleven. Ik ga niet in een hoekje zitten klagen, bij ons bedrijf laten we onze handen wapperen. Om klaar te zijn voor de toekomst. Dat moet ook wel, want we zien dat onze handel moeizaam en laat op gang komt. Wij leveren aan meer dan zestig landen en grenzen gaan slechts voorzichtig open. En dan nog weet je niet of er havenarbeiders zijn om de aangekomen ladingen uit te pakken. Of dat winkels in die landen open zijn. Daarom verschuift onze handel veel meer richting online. We hebben hiervoor een webshop ingericht. Het was een hele klus, en het heeft veel geld gekost.”

“We verwachten voor 2021 dat we vooral kleinere partijen bollen zullen verkopen, maar wel veel meer in aantal. Juist ook direct aan consumenten en supermarkten. We zijn een groot bedrijf en we telen meer dan 450 verschillende soorten tulpen, dus we kunnen goed inspringen op de specifieke wensen van iedere klant. Ik hoop ook dat ik volgend jaar weer toeristen kan verwelkomen om naar de bloemenvelden te kijken, uiteraard rekening houdend met de regels.”

“We hebben geleerd van de crisis. We hebben geleerd om onze nationale producten – en ook ons nationaal erfgoed – te waarderen. Zelf heb ik het ook gedaan. Boekte ik samen met mijn vrouw een hotelletje in Noordwijk, een paar kilometer verderop. Om die mensen te steunen. Ik vond het hartstikke leuk. Lekker weg in eigen streek.”

Componist des vaderlands

Calliope Tsoupaki

Wat ons nu overkomt, dat gevoel kent niemand. Calliope Tsoupaki voelt het als haar taak, haar plicht en verantwoordelijkheid ook, om in deze periode klank te geven aan dat gevoel. En troost te bieden. Het ene na het andere werk komt uit haar vingers. “Ik heb de afgelopen periode drie stukken gecomponeerd, ik werk nu aan het vierde, voor Festivals for Compassion.”

Ieder muziekstuk heeft een boodschap. “Waar ik nu aan werk, gaat over innerlijke bloei. Nu we met deze periode te maken hebben en veel thuis zitten, moeten we de kracht uit onszelf halen.” Het is een les misschien ook wel, voor de toekomst, vindt ze. “We hebben ons leven zo verdicht. Iedere leegte willen we opvullen. Het leven is een soort hectische activiteit geworden. Hoe meer plannen je hebt, hoe drukker je bent, hoe beter je leven. We zijn bezig onszelf uit te putten. Alsof we de leegte van het leven niet willen voelen.”

“Je ziet hoe dun zo’n neoliberale attitude is als zich een crisis voordoet. Ik hoop dat deze crisistijd ons leert stil te staan. Om na te denken wie we echt zijn. Om meer met onze familie te zijn. Gewoon, samen op de bank zitten, in je huis. Verder niks. En dat het iets moois is. Muziek kan helpen bij dat reflecteren. Hopelijk onderkennen we met z’n allen hoe belangrijk het is om muziek in je leven te hebben. En ook hoe belangrijk het is om nieuwe muziek te beluisteren. Ik wil maar zeggen ‘we zijn er, we kunnen helpen, we kunnen troost bieden’.”

De noodzaak van muziek is het positieve dat Tsoupaki uit deze corona­crisis haalt. De negatieve kant, en veel duidelijker: het is een zware periode voor componisten en muzikanten. Ze kunnen niet optreden en verdienen dus niets. Tsoupaki: “Dat is verschrikkelijk. Maar we zijn creatief, dus we verzinnen van alles. Zo zijn er veel concerten online.” Toch kan niets tippen aan een live sensatie van een concert of muziekuitvoering. Dat is waar een artiest voor leeft. Dat is waar hij zijn bestaans­recht aan ontleent. “Een echt concert is zo spannend en zo onvoorspelbaar. Die interactie tussen publiek en muzikant, die kan voor magie zorgen. En is altijd uniek. Dat kan alleen maar live.”

Calliope Tsoupaki hoopt dat het live beleven van muziek volgend jaar, het liefst eerder, weer mogelijk wordt. Hoe? “Misschien op afstand, in kleinere setting.” Het is niet aan haar. “Ik ben geen concert­organisator”, zegt ze. De Componist des Vaderlands blijft liever dicht bij de muziek. “Ik kan een stuk componeren voor een 1,5-concert bijvoorbeeld. Ik moet mijn roeping als componist niet verwaarlozen. Zeker nu niet. Ik geef mijn leven door klank te geven aan anderen.”

Directeur Doets reizen

Elske Doets

We kunnen volgend jaar zomer zeker weer naar Amerika op vakantie, verwacht Elske Doets, specialist in reizen naar de Verenigde Staten en Canada. Misschien zelfs eerder. Maar het wordt wel totaal anders dan we gewend waren. Corona heeft een resolute rem gezet op de ongebreidelde groei van reizen over de hele wereld. “Een prachtige ontwikkeling”, zo noemt ze het. “Ik maak me al jaren zorgen over het klimaat. Die hyper­mobiliteit van onze bevolking is gewoon niet goed. Waarom vliegen mensen helemaal naar Barcelona om daar een sessie over leiderschap te volgen? Dat kan toch ook online, aan de keukentafel?”

“We gaan nu naar gecontroleerde mobiliteit. Daar heeft corona voor gezorgd. Reizen moet een doel hebben. Voor ons betekent het dat we – nog meer dan we al deden – aandacht geven aan het ‘diepere reizen’.” Wat Doets daarmee bedoelt? “Nou, niet meer tien natuurparken in drie weken proppen, maar misschien een of twee. En dan echt goed. Dan krijg je de kans om de parken veel dieper te bekijken. Waarom zou jij alleen een foto van de Grand Canyon willen maken en daarna, hup, weer door? Het is toch veel mooier om een wandeling van vijf uur te maken en echt dat wereldwonder te doorvoelen.”

Ook het vliegen zelf wordt anders, voorspelt Doets. “De toestellen van luchtvaartmaatschappijen staan nu aan de grond. Het zal nog wel vijf jaar duren voordat die ondernemingen deze crisis te boven zijn. Er zullen minder vlucht­verbindingen zijn. Reizigers moeten vaker overstappen. De controles op de luchthavens zijn strenger. Sommige landen zullen fit for travel-verklaringen eisen. En in een vliegtuig zul je een mondkapje moeten dragen.” In een vliegtuig is 1,5 meter afstand houden volgens Doets niet haalbaar. “Ga maar na, als je door het gangpad loopt, bijvoorbeeld naar het toilet, dan kom je dichter bij mensen.”

Natuurlijk, ook voor Doets Reizen heeft de coronacrisis bedrijfsmatige gevolgen. Maar haar organisatie is wendbaar. En ze heeft geïnvesteerd in de toekomst van haar bedrijf. Aan vouchers doet ze trouwens niet. “Mensen die bij ons boeken, hebben een droom. En die hebben ze volgend jaar ook nog wel. Die willen hun droomreis echt niet inruilen voor een of ander bungalow­park in Nederland.”

Bijzonder en leerzaam, noemt Elske Doets de periode waarin haar bedrijf nu zit. “We zijn compleet overgeleverd aan de regels zoals de overheid ze oplegt. Dat is nieuw.” Daarover gesproken, Elske Doets verwacht wel wat meer perspectief van het kabinet, een langere horizon. “Als je niet weet waar je aan toe bent, dan is dat niet goed voor je gemoedsrust. Vakanties zijn zo’n belangrijk compensatiemiddel, geef mensen die duidelijkheid. Ook als het niet kan hè.” Volgens Doets is er overigens meer vrouwelijk leiderschap nodig. “Vrouwen hebben over het algemeen een iets bredere blik, dat heeft met het brein te maken. Als je over de hele wereld kijkt, dan zitten vrouwelijke leiders veel realistischer in de wedstrijd. Ze durven ook eerder de pijn te omarmen. En nood­zakelijke beslissingen te nemen. Dat is nu echt belangrijk.”

Viroloog en auteur

Roel Coutinho

De timing voor zijn boek was bijzonder opvallend, zo aan het begin van dit jaar. Hoe heeft Roel Coutinho het zo kunnen verzinnen? “Ja, dat vragen zeer veel mensen, maar het is puur toeval. Een uitgever heeft me hiervoor gevraagd. En ik werk nog wel, maar een stuk minder, dus ik had er ook tijd voor. Bovendien vond ik het leuk om te doen. En zo geschiedde.”

Na de uitverkoop van de eerste druk voegde hij nog een hoofdstuk toe aan zijn boek, specifiek gericht op het coronavirus. Over het virus zegt hij: “In het begin heeft iedereen het onderschat, ik ook. Hoewel ik in het vakgebied zit, dacht ik ook ‘ik weet niet wat ik meemaak’. We gingen ervan uit dat het iets was zoals Sars. Later bleek dat het virus zich anders ging gedragen. Bij het coronavirus ben je al besmettelijk nog voordat je ziek bent of klachten hebt. Bij Sars pas als je ziek bent.”

Omdat het virus nieuw is, anders dan alle eerdere virussen, waagt Coutinho zich niet aan voorspellingen. Op vragen over volgend jaar zomer antwoordt hij: “Daar kun je eigenlijk weinig zinnigs over zeggen. Sommige mensen durven voorspellingen te doen. Maar ik denk niet dat die uitkomen. Want hoe dit virus zich de komende tijd gaat verspreiden, is niet te voorspellen, dat is onmogelijk.”

Dan voorzichtig: “Het is verstandig om er rekening mee te houden dat het lang kan gaan duren. En dat het in golven gaat. Het virus blijft zolang er geen vaccin is en kan ieder moment weer een opleving krijgen. We hebben het momenteel weliswaar redelijk in de kiem gesmoord, maar het is niet weg. Hoe snel het weer gaat oplaaien en hoe hoog die pieken zullen zijn, zal afhangen van hoe het virus zich gedraagt en hoe wij daar mee omgaan. Massa­bijeenkomsten, grote drukte in cafés, dat zie ik voorlopig niet gebeuren.”

“Wij gaan er allemaal vanuit dat met de genomen maatregelen het aantal besmettingen is afgenomen. Dat is ook zeer aannemelijk. Maar wellicht was dat met minder maatregelen ook wel gebeurd. Het grote probleem is dat er geen wetenschappelijk bewijs is voor social distancing. Het is logica, omdat we weten dat het virus zich door de lucht kan verspreiden. Zodra je met veel meer mensen bent, en dichter bij elkaar, dan is de kans op besmetting groter. Daar hoef je geen geleerde voor te zijn.”

“Je moet de geschiedenis bestuderen. Daar kun je veel van leren. Maar de geschiedenis herhaalt zich niet, en datzelfde geldt voor infectieziekten. Het enige wat je kunt doen is continu de vinger aan de pols houden. En ruimhartig testen. In het begin is er weinig getest, daar was ik absoluut niet blij mee. Daar was Nederland nogal laat mee. Nu is die testcapaciteit uitgebreid.”

Roel Coutinho ervaart het als een fascinerende periode. “Er komen voortdurend nieuwe gegevens, dat is heel indrukwekkend. Het doet me denken aan de eerste periode van hiv, begin jaren tachtig. Toen was er ook een enorme uitbarsting aan onderzoek. De beste geesten komen nu bij elkaar. Ze zijn gebiologeerd door het onderwerp en ze werken zich te pletter. Dat is ook nu heel belangrijk, om een beter beeld te krijgen van het verloop van de ziekte, hoe het virus zich aanhecht en vermeerdert en of we een middel kunnen vinden dat daar specifiek op aangrijpt. Veel hangt af van of we een vaccin en geneesmiddelen vinden. Ik zou het ongelooflijk snel vinden als er over een jaar vaccins of effectieve geneesmiddelen zijn. En dat niet alleen. Je moet ze ook fabriceren en distribueren. Dat is geen sinecure. Dat is wereldschaal, gigantisch.”

In afwachting van een vaccin volgt Coutinho de richtlijnen van het RIVM, waar hij de infectieziektebestrijding vanaf de start in 2005 heeft opgebouwd. “Ja, ik behoor tot een risicogroep, want al 74 jaar. Ik ben nu meer thuis, en we hebben een poosje de kleinkinderen niet gezien. Voorheen voetbalde ik, maar dat gaat even niet. Nu ga ik een rondje fietsen met een vriend. Het is een verandering, maar je moet flexibel zijn.” Dat is ook zijn advies aan het bedrijfsleven: “Je zult flexibel moeten inspringen op de ontwikkelingen zoals die zich voordoen. Dat is het enige wat je erover kan zeggen. Bedrijven moeten zich dat goed realiseren. Over deze crisis wordt gepraat alsof het ‘over een tijdje over is’. Nee, ik verwacht niet we op de oude voet kunnen doorgaan.”