Duurzame verbinding
Door de gekozen duurzame dubbelslag wordt de gaswinning letterlijk en figuurlijk vastgekoppeld aan de ambities van het project Duurzaam Ameland, zoals vastgelegd tussen gemeentes en bedrijven in 2007. Schone productie van energie is immers de spil van de gedeelde milieu-ambities van het eiland. Geen wonder dus dat NAM als grootste producent en verbruiker vanaf het eerste uur betrokken is bij de ambitieuze verduurzaming op het eiland. Elektrificatie van de NAM-installaties is de grootste en meteen ook lastigste stap die gezet kan worden. Goede samenwerking tussen de eilanders, de gemeente en NAM legt daar de basis voor.
De koppeling met Duurzaam Ameland is in het geval van het AWG-platform letterlijk. Er is niet alleen een elektriciteitskabel getrokken van het eiland naar het platform, maar ook een nieuwe, sterkere stroomkabel van het vasteland naar eiland.
“Je kunt er over discussiëren of het met de bestaande en qua capaciteit beperkte oude kabel naar het vasteland ook had gekund”, zegt Couwenberg. “Het was een kwestie van net wel of net niet. Zeker met de andere plannen van Duurzaam Ameland is het dan logischer om voor een hele nieuwe kabel – heen en weer – naar het vasteland te kiezen.”
Tegenwind
De aanleg loopt, geheel in lijn met de terugkerende tegenwind die het hele project kenmerkt, vertraging op. In maart 2022 is de elektrische verbinding dan toch gereed. Bij NAM wordt dan al hard gewerkt aan de voorbereidingen van de ombouw van gas naar elektrisch en niets staat de verduurzaming van het platform nog in de weg … als er in de tussentijd geen COVID-19-pandemie was uitgebroken. Communicatie, logistiek, levertijden, alles blijkt een stuk ingewikkelder en stroperiger.
“Je kunt alles via de computer overleggen en kopen”, zegt Goorhuis. “Maar liever ga je toch met het team en toeleveranciers uit onder andere Finland en Italië aan boord, om te zien waar wat moet komen en welke uitdagingen en oplossingen er zijn. Nu moesten we alles van tekeningen doen en dat is verre van ideaal.” Uiteindelijk, bij de daadwerkelijke plaatsing van de nieuwe apparatuur, blijken de beperkingen in contact en communicatie inderdaad voor vertraging te zorgen.
Datzelfde geldt natuurlijk voor het aantal mensen dat tegelijkertijd op het platform kan klussen aan de ingrijpende ombouw. “Het liefst ga je natuurlijk met 125 man aan de slag”, zegt Goorhuis. “Dan kan je lekker vaart maken.” Dat aantal vaklieden verblijft op het tijdelijk voor de klus aangeschoven werkschip Seafox 4. Er zijn echter als gevolg van de corona-maatregelen wel beperkingen aan het aantal mensen dat tegelijkertijd in één ruimte aan de slag mag en kan. Maximaal 40 op het platform, zo schat de NAM-er.
Het leidt tot verdere vertraging, op een zeer ongelukkig moment. COVID-19 is nog maar amper uit beeld als Rusland op 24 februari 2022 Oekraïne binnenvalt. West-Europa komt erachter dat het, mede door het terugschroeven van de gasproductie in Groningen, wel heel erg afhankelijk is geworden van Russisch aardgas. Door oorlogsgeweld en sancties schiet de gasprijs omhoog. De consument voelt dat in de portemonnee en hetzelfde geldt voor de gasproducent die net stilligt door een verbouwing. “Daardoor zat er wel wat extra druk op de werkzaamheden”, erkent Goorhuis.
Eind goed, al goed. Inmiddels is de productie op en voor Ameland volledig hervat. “Naar volle tevredenheid”, zegt Goorhuis glunderend. “Technisch was het een superingewikkelde klus en dat het gelukt is, is een superprestatie.”
De gasproductie is stabieler, betrouwbaarder en hoger dan voor de elektrificatie. “Met groene stroom van de Amelander Energie Coöperatie”, vult hij aan. “Ameland heeft klimaatambities en NAM doet daar als onderdeel van de eilandsamenleving in volle vertuiging aan mee.”
De vergunning om gas te produceren op Ameland loopt tot 2035. Het platform is er technisch klaar voor om die eindstreep te halen en de productietijd is ook lang genoeg om de kosten terug te verdienen.
Ameland bouwt aan duurzaam eiland
De ingrijpende verbouwing van het NAM-platform past bij de voortrekkersrol die Ameland al vijftien jaar neemt op het gebied van duurzaamheid. Het laaghangende fruit is inmiddels geplukt. De volgende stappen voor het Waddeneiland zijn ingewikkelder en ingrijpender.
Het gemeentehuis van Ameland in Ballum is een knipoog naar het verleden. Op de plaats waar eeuwenlang het Cammingha Slot stond, staat sinds 1975 een gemeentelijk bouwwerk met kantelen en een ingang die met een beetje fantasie doet denken aan een middeleeuwse toegangspoort.
In het verzonken souterrain aan de achterzijde van het stadhuis is de werkkamer van Luc van Tiggelen. Hoe rijk de historie van de plek ook is, de gemeentelijke beleidsmedewerker duurzame ontwikkeling werkt er vooral aan de toekomst. Een duurzamere toekomst.
Transitieproeftuin
Planoloog Van Tiggelen, geboren in Zeeuws-Vlaanderen en al lang geleden aangeland op het Waddeneiland, is vanaf het eerste uur betrokken bij het project Duurzaam Ameland. Hij moet daarvoor zo’n vijftien jaar terug in de tijd. Onder niet aflatende aansporingen van de toenmalige burgemeester Albert de Hoop wordt het Waddeneiland in de markt gezet als proeftuin van de energietransitie.
Van Tiggelen weet dat er vanaf het begin twee beleidslijnen door de gemeente zijn gevolgd. De eerste is het stimuleren van verduurzaming bij de mensen thuis. De tweede is het opstarten van een aantal grote projecten. De verduurzaming thuis vertaalt zich in de nodige gesprekken aan keukentafels over het hele eiland, waarvan Van Tiggelen er talloze heeft gevoerd. “Isolatie, ledlampen, zonnepanelen op het dak, warmtepomp in plaats van cv-ketel”, somt hij op.
Van de grote projecten is het zonnepark in de zuidwesthoek van het vliegveld in Ballum het eerste tastbare bewijs. Met 23.000 zonnepanelen produceert het park voldoende stroom voor ongeveer 1.500 Amelandse huishoudens. Het is maar één van de projecten die van de grond is gekomen. Zo zijn OV-bussen verduurzaamd, eerst gas nu elektrisch, kwam er een warmte-krachtkoppelingsysteem voor onder andere het zwembad, was er een proef met het bijmengen van waterstof in het aardgasnet en werd de straatverlichting uitgerust met ledlampen en ‘rood-arm’ licht voor de buitengebieden omdat de trekvogels hierdoor minder van slag raken.
De elektrificatie van de gasproductie van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) op en voor het eiland hoort daar ook bij. Een reuzestap voor de Nederlandse Noordzee die, mede als gevolg van de corona-epidemie, jaren in beslag heeft genomen maar nu een feit is.
Eigen wil, eigen doelen
Het is voor Van Tiggelen geen reden om op zijn lauweren te gaan rusten. Hij weet dat verduurzaming, ook op een eiland, een kwestie van lange adem is. Niet voor niets hangt aan de muur van de vergadertafel ter herinnering en ruggensteun een handgeschreven tegeltjeswijsheid. “Waar een wil is, is een weg. Waar geen wil is, is een omweg. Waar onwil is, is altijd wel een uitweg.”
Eilanders mogen dan een eigen wil hebben, de vier verschillende woonkernen op Ameland hebben ook nog wel eens eigen doelen. En dus is de beleidsambtenaar na al die jaren bouwen nog altijd razend druk met het voor elkaar boksen van nieuwe, grote projecten. De meest tastbare daarvan is de bouw van een tweede zonnepark op het eiland. Het moet onderdeel worden van het energiepark Ballummerbocht waar bijvoorbeeld ook een vergister van biogas en een grote batterij voor de opslag van overtollige zonnestroom aan gekoppeld moeten gaan worden. Op termijn zou aan het nieuwe energiepark, waarvan een derde in handen moet komen van de Amelander Energie Coöperatie (AEC) mogelijk ook nog een elektrolyser kunnen worden toegevoegd voor de productie van waterstof.
Los hiervan zal deze zomer ook uitgebreid getest gaan worden met getijdenstroom. Het is een wereldprimeur met een ‘onderwatervlieger’ van het Nederlandse bedrijf SeaQurrent. Een gevaarte van twaalf bij acht meter dat onderwater vliegert op de sterke stroming tussen de Waddeneilanden.
Minder concreet zijn de plannen om te onderzoeken of geothermie kan helpen de warmtevraag op het eiland te verduurzamen. Geologisch, zo schatten de deskundigen in, liggen er kansen maar de aanleg van een warmtenet zorgt net als in de rest van Nederland voor de nodige discussies.
Van Tiggelen is discussies wel gewend. Op de eerste vier gespreksavonden over de warmtetransitie kwamen ongeveer 125 eilandbewoners bij elkaar. Het is een eerste stap want Van Tiggelen weet dat projecten pas echt duurzaam zijn als er voldoende draagvlak onder de bevolking is.
Toerisme verduurzamen
Hij wordt daarin volledig gesteund door Leo Pieter Stoel, die sinds 2020 burgemeester op Ameland is. In zijn klassiek ingerichte werkkamer op de begane grond naast de hoofdingang van het gemeentehuis, bouwt hij voort op de plannen van zijn voorganger. De doelstellingen zijn overigens wel aangepast en een beetje naar achter geschoven. Het eiland wil nu in 2035 aardgasvrij en in energie zelfvoorzienend zijn.
Dat is dichterbij dan je denkt, weet de burgervader. Zoals hij ook weet dat er nog altijd grote stappen zijn te zetten. In de loop van de jaren is de focus verschoven naar verduurzaming van de toeristisch sector. De 1.700 woonhuizen van eilanders staan nu hoog op de agenda. “Daar zijn we hard mee bezig”, aldus Stoel. “De vraag is hoe we nu stappen kunnen zetten met de 2.100 recreatiewoningen op het eiland”.
Het is maar één facet van de vele uitdagingen die verduurzaming van de voor het eiland zo belangrijke inkomstenbron toerisme geeft, weet ook de burgemeester. Jaarlijks komen er bijvoorbeeld zo’n 650.000 toeristen naar het eiland, grotendeels met de twee door diesel aangedreven veerboten Sierd en Oert, die door een vaargeul gaan, die vijf dagen per week gebaggerd moet worden. Met onvoldoende resultaat, zo meent de rederij, die heeft aangekondigd noodgedwongen de dienstregeling te gaan beperken.
”Toerisme is natuurlijk voor onze gemeenschap heel erg belangrijk”, aldus de burgemeester. “Tegelijkertijd past het in onze ambities om ook die bedrijvigheid verder te verduurzamen.”
Dat kan op heel veel manieren. Zo kijkt de gemeente naar het energielabel van de aangeboden vakantiewoningen, de mogelijkheden voor bijvoorbeeld zonnepanelen en de aansluiting op het potentiële warmtenet. Maar ook de toeristische activiteit zelf komt langzamerhand in beeld. “Een wellness-arrangement of een sauna bij je verblijf is vast heerlijk”, zegt burgemeester Stoel, “maar je kunt je afvragen of het bij de ambities van Duurzaam Ameland past.”
Met dezelfde karakteristieke voorzichtigheid snijdt de burgemeester ook het transport van en naar het eiland aan. “Het zou in onze ambities passen om ook met de veerdienst een stap naar duurzamer te maken”, aldus Stoel. “We hebben daar als gemeente echter alleen een adviserende rol en uiteindelijk is het Den Haag die de veerdienst aanbesteedt. Dat beperkt misschien onze slagkracht maar dat hoeft niet te gelden voor onze wensen.”
.jpeg?imwidth=960)
