Uitgesproken teamspeler neemt afscheid
Na 32 jaar dienst neemt Corporate Chief Scientist Dirk Smit afscheid van Shell. Traditioneel gedreven “eerder door nieuwsgierigheid dan impact”, gaat hij op zoek naar nieuwe uitdagingen. Een terugblik van een uitgesproken teamspeler die verschillen in denken en in kennis cruciaal vindt voor het behalen van succes.
Het had allemaal heel anders kunnen lopen. De in Utrecht gepromoveerde Dirk Smit was voorbestemd voor onderzoek in de academische wereld. De zogeheten snaartheorie, die alles omvat wat een gemiddelde student natuurkunde tot wanhoop drijft, was zijn lust en zijn leven. Smit hoefde alleen nog maar te kiezen tussen de aanbiedingen van Amerikaanse universiteiten Berkeley of Harvard.
Omdat de kans op een baan in Amerika voor zijn toenmalige vriendin - en nu al jaren zijn echtgenote - nihil blijkt, besluit de ambitieuze theoretisch natuurkundige het over een hele ander boeg te gooien. Hij gaat op zoek naar een baan dichter bij huis. Hij verstuurt drie brieven: Philips, IBM en Shell, drie bedrijven met destijds grote onderzoekslaboratoria waar fundamenteel onderzoek wordt verricht.
“Philips vond ik niet erg internationaal, provinciaals eigenlijk”, zegt Smit met karakteristieke duidelijkheid waar geen spoortje twijfel in terug te vinden is. “IBM wilde dat ik ging pendelen naar Zwitserland en dan had ik net zo goed in Amerika aan de slag kunnen gaan. Dat schoot dus niet op.”
En zo wordt het Shell. Rijswijk om precies te zijn, op het Koninklijke/Shell Exploratie en Produktie Laboratorium (KSEPL). Dat hij naar eigen zeggen “helemaal niets” van olie en gas weet, is geen enkel bezwaar. Voor hem niet, voor zijn bazen niet en het is ook geen reden om zich als een kat in een vreemd pakhuis te voelen. “Op het lab in Rijswijk liepen op dat moment meer theoretische natuurkundigen rond dan op welke universitaire faculteit in Nederland dan ook.”
Het is de start van ruim dertig jaar energie en geen moment van verveling. Smit gaat aan de slag met het technologische neusje van de zalm op exploratiegebied: de 3-D seismologie. Hij ontdekt tot zijn verbazing dat de onderliggende wiskunde van de 3-D software onverwacht primitief is. Dat kan beter, denkt hij. En het wordt beter. Het zorgt ervoor dat hij in het hart van het olie- en gasbedrijf zijn plaats vindt. Het is het begin van een lange en succesvolle tocht naar de hoogste regionen van het bedrijf.
Die eerste kennismaking met technologische vernieuwing in de praktijk leidt tot twee zekerheden die als rode lijnen door de loopbaan van Smit heen lopen.
Fellowship NAE
Dit najaar treedt Dirk Smit toe tot de Netherlands Academy of Engineering (NAE). Deze kersverse organisatie heeft tot doel topexperts die actief zijn in de technologische wetenschappen en toegepast onderzoek samen te brengen. De 62 uitgenodigde ‘fellows’ bespreken de kansen voor kansrijke innovaties om zo een aantal maatschappelijke uitdagingen te overwinnen en de concurrentiepositie van Nederland te beschermen en verbeteren. NAE kan om die reden het technische zusje van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) worden genoemd.
De eerste is zijn aandacht voor computers en IT. Smit stond in 2010 en 2011 al aan de wieg van een initiatief om digitalisering een stevige impuls te geven binnen Shell. “We hadden binnen Shell al de nodige apparatuur en kennis, metname in seismisch dataverwerking en onderzoek”, zegt hij, “maar we kwamen tot de ontdekking dat rekenkundige technieken en digitalisering in veel plaatsen binnen het bedrijf nog niet zo waren doorgedrongen. En toen moest kunstmatige intelligentie (AI) nog komen.”
De tweede rotsvaste overtuiging uit die eerste ervaringen van Smit is het belang van multidisciplinaire teams en samenwerken. En dat belang, zo meent hij, is met het zoeken naar werkbare oplossingen voor de energietransitie alleen maar toegenomen. Er zijn in die zoektocht namelijk veel meer variabelen om rekening mee te houden en dat geldt ook voor de potentiële uitkomsten. Teams met heel verschillende expertises en invalshoeken helpen om kansrijke oplossingen boven te laten drijven.
“Energietransitie gaat niet alleen om elektrificatie”, zegt Smit. “Was het maar zo simpel. Het vinden van de juiste oplossingen is een veel rommeliger en onvoorspelbaarder proces dan bijvoorbeeld het vinden van een technische oplossing voor het opschalen van een installatie in een fabriek. Je komt er niet alleen met engineering. Diversiteit en dus optionaliteit, ook in oplossingen, is de sleutel voor succes.” Dat geldt volgens Smit ook geografisch. “De oplossingen in Europa of Amerika zullen anders zijn dan die in Azië en Afrika.”
Het is tegelijkertijd een pleidooi voor vrijheid van denken en spreken. Het is een handelsmerk van de uitgesproken teamspeler Smit geworden. Ook in zijn laatste Shell-interview illustreert hij die overtuiging door geen blad voor de mond te nemen. “Ik ben niet bang om te zeggen wat ik vind”, zegt hij. “Vooral niet als ik weet dat ik gelijk heb.” Of, wat relativerender, “onderzoekswerk is een contactsport.”
Dat betekent zeker niet dat alles is toegestaan. Smit weet uit persoonlijke ervaring hoe gespannen de relatie tussen de academische wereld en bedrijven als Shell bijvoorbeeld kan zijn. “Ik heb rond optredens van alles voorbij horen komen”, zegt hij, “bijvoorbeeld klimaatcrimineel”. Het is niet de kwalificatie die hem dwars zit. Zelf is hij ook niet vies van een beetje polemiek. Maar het moet het vinden van oplossingen niet in de weg zitten. “Verschillen moeten het denken stimuleren en niet doodslaan.”
Die mogelijkheid om het denken te stimuleren heeft hij binnen Shell altijd hogelijk gewaardeerd. Smit: “Het aantal mensen met wie het waard is om te spreken is binnen Shell hoog, vind ik. Hoger dan waarschijnlijk bij menig ander bedrijf.”
Zijn vertrek heeft dan ook niets te maken met onvrede over het bedrijf waar hij meer dan 30 jaar werkte. Het is tijd voor iets nieuws, tijd om met nieuwe mensen op zoek te gaan naar nieuwe, wellicht nog grotere uitdagingen en oplossingen. Tijd misschien ook om de cirkel helemaal te sluiten, zo laat hij doorschemeren. De aanbiedingen om na al die jaren Shell alsnog bij een Amerikaanse topinstituut aan de slag te gaan, zijn al binnen. Een besluit is nog niet genomen.
