Onze geschiedenis
De wortels van Shell in Nederland gaan meer dan 135 jaar terug. Sindsdien is de roodgele schelp uitgegroeid tot een wereldspeler in de energiesector. De geschiedenis laat sporen na, waar ook ter wereld. Maar het hoofdkantoor stond bijna 114 jaar in Den Haag, voordat het in januari 2022 naar Londen verhuisde.
135 jaar koninklijke - de mannen van het eerste uur
In iets meer dan zes maanden werd in 1890 een nieuw oliebedrijf uit de grond gestampt en naar de Amsterdamse effectenbeurs gebracht. Die start-up van toen op 16 juni 1890, koninklijk van geboorte, is de wereldspeler van nu: Shell. Wie waren de mannen – er waren geen vrouwen bij – die nieuw kapitaal wisten aan te boren om lampolie te vinden?
Meer geschiedenis
Shell als start-up in 1890: het prille begin
Op zondag 15 juni 1890 reist ingenieur J.A. de Gelder van zijn woonhuis in Den Haag naar het Spui in Amsterdam. Daar vindt de oprichtingsvergadering plaats van de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot Exploitatie van Petroleumbronnen in Nederlandsch-Indië (KNMEP). Onderweg kijkt de eerste directeur van het nieuwe bedrijf zijn ogen uit. Hij ziet een land dat kolkt van vernieuwingsdrift.
De keten van Shell uitgelegd in eenvoudige taal
Al 135 jaar zorgt Shell in Nederland voor allerlei producten voor alledaags gebruik. Van brandstof voor ieders auto, gas voor ieders verwarming tot aan de bouwstenen van ieders matras. Maar hoe werkt die aaneenschakeling van allerlei bedrijvigheid nu eigenlijk. En wat gebeurt er op de vele locaties waar het Shell-logo op de gevel prijkt? Een verhaal over de keten van Shell, voor wie het overzicht graag zo simpel mogelijk uitgelegd krijgt.
NAM 65 jaar offshore: een mijlpaal in beeld en geluid
Op 1 mei 2025 droeg Nederlands pionier in gaswinning op zee, NAM, het grootste deel van haar offshore activiteiten over aan Tenaz Energy. Ook veel NAM-ers stapten daarmee over naar het Canadese bedrijf. NAM behoudt wel haar enige bemande platform, bij Ameland, én de activiteiten op het vasteland. Om de mijlpaal van 65 offshore gaswinning te vieren, bracht de NAM een documentaire uit, vol met indrukwekkende beelden.
Shell in de Tweede Wereldoorlog: 80 jaar bevrijding
Over Pernis in de oorlogsjaren, de reis van de Ondina, het kabinet in Londen en het geheim van Schoonebeek. Een bundeling van nieuwe en eerder verschenen verhalen uit Venster.
De geschiedenis van Shell en de schelp
Het roodgele logo - dat iedereen onmiddellijk herkent - past in het rijtje beroemde beeldmerken zoals die van Coca Cola, Philips, Mercedes en McDonald's. De schelp is voor Shell van onschatbare waarde en wordt daarom gekoesterd en bewaakt. De voorschriften over het gebruik van zowel het logo als de huisstijl van Shell zijn vastgelegd in een aantal handboeken.
De oorsprong van de schelp gaat terug naar de l9de eeuw, bij het Londense handelshuis Samuel & Co. Deze firma, opgericht in 1830, handelde in Japanse sierschelpen. Het was de tijd van groeiende internationale contacten en van snel uitbreidende handel tussen Groot-Brittannië en het Verre Oosten.
Tegen het eind van de 19de eeuw breidde Samuel & Co. zijn zaken uit naar de oliehandel: die markt was nog jong en groeide spectaculair. De jongste Samuel zocht toen een passende naam voor het bedrijf dat voornamelijk schelpen en lampolie vervoerde. Samuel senior kwam met de oplossing: Shell Transport and Trading Company Ltd.
Het lag voor de hand om als beeldmerk een schelp te kiezen. In 1900 was dat nog een mosselschelp. Vier jaar later maakte die plaats voor de eerste versie van het beeldmerk van Shell zoals we dat nu kennen, een zogenaamde jakobsschelp met geschulpte rand.
Bundeling van krachten
In 1907 bundelden de N.V. Koninklijke Nederlandsche Petroleum Maatschappij en de Shell Transport and Trading Company Ltd. hun activiteiten. De schelp bleef het beeldmerk van dit nieuwe bedrijf genaamd de Koninklijke/Shell-groep.
De oorsprong van de kleuren rood en geel ligt in 1915, toen Shell Company of California voor het eerst tankstations ging bouwen. Er moest fel geconcurreerd worden met andere maatschappijen dus opvallen was noodzaak. En omdat Californië sterke Spaanse banden had, werd gekozen voor rood en geel: de kleuren van de Spaanse vlag.
Raymond Loewy, een wereldberoemd industrieel ontwerper, kreeg in de jaren 1960 de opdracht om de Shell-schelp te moderniseren: het logo bleek op afstand en bij slechte verlichting van tankstations slecht zichtbaar.
De belangrijkste wijziging was dat Loewy het woord 'Shell' uit het beeldmerk haalde. Het logo was namelijk al zo bekend dat iedereen de schelp al associeerde met Shell. Zo ontstond de nieuwe, gestroomlijnde schelp die nog steeds overal zichtbaar is.
Royal Dutch Shell wordt gewoon Shell
Sinds 1907 hadden ‘De Koninklijke Nederlandsche Petroleum Maatschappij’ en ‘Shell Transport ‘ samen de Koninklijke/Shell-groep gevormd. In 2004 kwam een einde aan deze structuur. Ze werd niet flexibel genoeg gevonden voor het moderne zakendoen, waarbij transparantie en aanspreekbaarheid vereisten zijn.
Op 20 juli 2005 werd op de effectenbeurzen voor het eerst gehandeld in het aandeel Royal Dutch Shell. De Koninklijke/Shell-groep groeide daarmee uit tot één onderneming naar Brits recht: Royal Dutch Shell plc (plc staat voor public limited company, het Britse equivalent van de Nederlandse N.V.). In december 2021 werd besloten ook het hoofdkantoor van Royal Dutch Shell in Londen te vestigen en de naam te veranderen in simpelweg Shell, als deel van de verdere vereenvoudiging van de bedrijfsstructuur die Shell ook fiscaal geheel in het Verenigd Koninkrijk bracht. Eind januari 2022 werd de verhuizing voltooid en daarmee kwam na 114 jaar een einde aan Shell's hoofdvestiging in Den Haag. Wat nu Shell Campus Den Haag heet, blijft de ongekend grote activiteiten van Shell in Nederland aansturen als landelijke hoofdvestiging, terwijl het Shell Centre in Londen nu het wereldwijde hoofdkantoor is.
Shell Historical Heritage & Archive
De Shell Campus Den Haag is de thuisbasis van het historische erfgoed en het archief van heel Shell. Met meer dan 1,5 kilometer aan papieren archieven is de historische collectie een schatkamer. Deze temperatuurgecontroleerde omgeving herbergt items van over de hele wereld, die teruggaan tot het einde van de 19e eeuw. Het archief omvat 200.000 oude foto's, 600 objecten en ongeveer 1.500 schilderijen. In de archieven zijn ook stamkaarten te vinden van mensen die bij de Bataafse Petroleum Maatschappij en olietankers van Shell hebben gewerkt. Boeken en tijdschriften in de archieven beslaan 50 meter (ongeveer 150 voet) aan kastruimte.
Shell-kunstcollectie
Het Shell Historical Heritage & Archive is ook verantwoordelijk voor de Shell Heritage Art Collection, die regelmatig wordt uitgeleend aan tentoonstellingen en evenementen over de hele wereld. Het bestaat uit 500 verschillende soorten posters, ontworpen in Engeland tussen 1932 en 1979. Ze zijn in opdracht van Shell door kunstenaars gemaakt, om van advertenties kunst te maken, of om kunst om te zetten in advertenties, afhankelijk van je mening.
Oudste objecten en juweeltjes
Een van de oudste objecten in archief is het jaarverslag van 1890. In die tijd waren de jaarverslagen nogal dun en werden ze per tien jaar gebonden. Ter vergelijking: de huidige Shell-jaarverslagen zijn zo'n 350 pagina's dik. Andere juweeltjes in de historische collectie zijn smeermiddelblikken, schenkkannen van zo klein als een halve pint tot zo groot als een gallon, en levensgrote, historische benzinepompen.
Transcript
Transcript
Title: “130 years Koninklijke”
Duration: 01:05
Description: 130 years ago, Royal Dutch was founded in Amsterdam.
“Shell is committed to transparency” – Transcript
[Archive manager talking]
Monday June 16 1890 was a very special day.
On this day, at the Eensgezinheid building in Amsterdam De Koninklijke was founded.
The Dutch leg of what we now call Royal Dutch Shell.
On this day the inaugural meeting took place.
We don't know much. Yes, we have a record of this meeting.
[Image]
Book with first record of founders meeting shown.
[Archive manager talking]
We know who attended the meeting.
We know what was discussed.
But did they drink coffee?
Was the meeting long or short?
It is unknown.
[Image]
Archive manger walking through archive, showing the cartoon.
[Archive manager talking]
In 1952 the famous cartoonist Jo Spier made a record of it in his own way.
[Image]
Official cartoon shown in detail.
[Archive manager talking]
We can see a coat rack with three dressing gowns.
We see the hallway inside the house of the first president, De Gelder where he lived
and had his office.
That's how it goes with start-ups even back then.
On the wall we see two krisses, a Wajang-doll,a painting with a jungle the Dutch East Indies in the Hague.
[Archive manager talking]
The ambition was certainly there.
But I doubt if De Gelder foresaw
that the company would be a worldplayer 130 years later.
ANNO ... een foto-essay over Shell van toen
Tekst: Rob van 't Wel. Beeld: Shell Historical Heritage & Archive, Den Haag
