Herontdekking schilderij Jan Steen

Technisch specialisten van Shell hebben bijgedragen aan de herontdekking van De bespotting van Simson als een echte Jan Steen. Dit 17^de-eeuwse schilderij uit het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen (KMSKA) stond geruime tijd te boek als een 18e-eeuwse kopie, maar experts van het Mauritshuis zagen er de hand van Jan Steen zelf in.

De afgelopen maanden is het schilderij niet alleen gerestaureerd door het Mauritshuis maar ook technisch onderzocht in samenwerking met Shell. Dit onderzoek bevestigde dat het om een echte Jan Steen gaat. De bespotting van Simson  is een van de hoogtepunten van de tentoonstelling Jan Steen vertelt die vanaf 15 februari 2018 in het Mauritshuis te zien is.

Partners in Science

Sinds 2012 werken Shell en het Mauritshuis als Partners in Science samen aan kunstwetenschappelijk onderzoek naar de werkwijze en het materiaalgebruik van Jan Steen (1626-1679). Het onderzoek heeft als doel beter inzicht te krijgen in de chronologie van Steens oeuvre. Deze chronologie is moeilijk te bepalen omdat slechts één op de tien werken van zijn hand is gedateerd. Met behulp van verschillende technieken zijn in het Shell Technology Centre Amsterdam (STCA) verfmonsters geanalyseerd van 37 schilderijen van Jan Steen die afkomstig zijn uit het Mauritshuis of andere collecties. Deze technieken wijzen uit uit welke chemische elementen een verfmengsel bestaat en hoeveel van elk element in de verf aanwezig is.

In een groot aantal van de onderzochte werken van Steen is het pigment groene aarde aangetroffen: het gaat om een vrij fel type groene aarde, dat in de zeventiende eeuw niet erg gangbaar was. De schilderijen waarin dit is gevonden lijken allemaal uit zijn late periode te stammen. Ook in De bespotting van Simson is groene aarde aangetroffen: in de sjerp van de vaandeldrager rechts op het schilderij. Dit gegeven, samen met de informatie over de gronderingslagen, plaatst het schilderij bij werk van Steen uit de jaren 1670.

‘Normaliter gebruiken onze onderzoekers hun microscopen voor het analyseren van chemische monsters. In onze technische samenwerking met het Mauritshuis analyseren zij nu ook eeuwenoude verfsplinters. Dit biedt nieuwe inzichten over materiaalgebruik, schildertechnieken en pigmentsamenstellingen. Het is mooi dat wij onze expertise kunnen inzetten om deze meesterwerken te behouden voor volgende generaties,’ zegt Marjan van Loon, president-directeur van Shell Nederland.

Jan Steen vertelt

De tentoonstelling Jan Steen vertelt is van 15 februari tot en met 13 mei 2018 te zien in het Mauritshuis.